Được tổ chức vào dịp đầu năm mới dương lịch hàng năm, Lễ hội đua thuyến đuôi én lần thứ VIII và Giải vô dịch các câu lạc bộ dù lượn lần thứ III năm 2023 được thị xã Mường Lay đăng cai tổ chức đã khép lại thành công, tiếp tục khẳng định dấu ấn văn hóa độc đáo mang lại ấn tượng tốt cho người dân địa phương và du khách. Lễ hội không chỉ là món ăn tinh thần đặc trưng của đồng bào các dân tộc thị xã Mường Lay mà còn là là bức tranh toàn cảnh sự đa dạng, nét độc đáo về văn hóa của đồng bào Thái trắng của vùng đất ngã ba sông. Đây là hoạt động thiết thực để tăng cường tình đoàn kết giữa các dân tộc trên địa bàn thị xã và các huyện bạn, đồng thời quảng bá hình ảnh, mảnh đất con người và bản sắc văn hóa các dân tộc cũng như quảng bá tiềm năng phát triển du lịch của thị xã Mường Lay.

Đồng chí Ngôn Ngọc Khuê, Bí thư Đảng bộ thị xã Mường Lay cho biết: “Trong những năm qua thị xã Mường Lay đã triển khai nhiều giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện Chương trình bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc gắn với phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2016 - 2020 và định hướng đến năm 2025, trong đó chú trọng đến việc khôi phục lại Lễ hội Đua thuyền đuôi én và các nét đẹp trong văn hóa truyền thống của nhân dân các dân tộc. Văn hóa sông nước là thói quen sinh hoạt gắn liền đời sống của đồng bào Thái trắng vùng đất ngã ba sông trong nhiều thập kỷ qua, chính vì vậy việc tổ chức Lễ hội đua thuyền đuôi én hàng năm sẽ cổ vũ tinh thần, góp phần giữ gìn các giá trị văn hóa đặc sắc của nhân dân các dân tộc thị xã nói riêng và của đồng bào dân tộc vùng Tây Bắc nói chung. Bên cạnh những hoạt động văn hóa văn nghệ thể thao đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc, Lễ hội đua thuyền đuôi én năm nay thu hút lượng du khách nhiều hơn mọi năm nhờ các đơn vị đã tổ chức Giải vô địch các câu lạc bộ dù lượn Quốc gia lần thứ III năm 2023 song song với các hoạt động của lễ hội.  Việc đăng cai tổ chức thành công giải thi đấu dù lượn quốc gia tại thị xã Mường Lay được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội khai thác tiềm năng của địa phương để hướng tới xây dựng Mường Lay trở thành một điểm đến thú vị, hấp dẫn”.

Sau màn trống hội, là chương trình nghệ thuật khai mạc ngày hội với chủ đề “Mường Lay điểm hẹn xòe hoa”. Chương trình được dàn dựng theo hình thức ca - múa - nhạc có hoạt cảnh về tích đua thuyền đuôi én. Chương trình văn nghệ được chia làm 2 phần với các tiết mục hát múa nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc của người Thái trắng và giới thiệu, quảng bá văn hóa, cảnh sắc, thiên nhiên con người quê hương vùng đất ngã ba sông. Trong đó điểm nhấn của chương trình nghệ thuật chính là màn múa xòe với sự tham gia của trên 200 diễn viên, Tình yêu với xòe là sự trân trọng, nâng niu, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc của cộng đồng người Thái cùng nhau bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống. Ngay trong đêm khai mạc lễ hội, song song với các tiết mục nghệ thuật đặc sắc là những màn bay trình diễn, thả pháo sáng của các phi công đến từ các câu lạc bộ dù lượn đã góp phần góp phần làm nên thành công cho đêm khai mạc.

Bao đời nay tập quán sinh sống của bà con người Thái trắng  Mường Lay gắn bó với nhịp chèo trên dòng sông Đà. Tục cúng tế thần sông nước cũng được hình thành từ quá trình mưu sinh trên sông nước, chế ngự thác ghềnh, sóng dữ. Tín ngưỡng thờ thần sông, thần núi, cầu mùa, cầu mưa của người Thái trắng cũng được hình thành từ đó. Trên cơ sở những truyền thống lâu đời như vậy, lễ hội đua thuyền đuôi én được thị xã Mường Lay tổ chức từ năm 2015 đến nay đã phục dựng lại nhiều nét văn hóa truyền thống cư dân Thái trắng dọc sông Đà. Lễ hội đua thuyền đuôi én bao giờ cũng bắt đầu từ nghi lễ tế thần sông thần nước, các vị thần cai quản bản mường. Theo tiếng Thái ở Mường Lay nghi lễ cúng này được gọi là “Tế ta”.  Lễ “Tế ta” để cầu xin mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, cuộc sống bình yên và thể hiện lòng biết ơn của người dân đối với thần sông nước. Để thực hiện lễ “Tế ta” mâm lễ cần có lợn, gà, rượu, gạo, muối, vải thô, hương hoa…vv… được bày biện ven bờ sông. Bên cạnh đó cũng không thể thiếu cây nêu. Cây nêu sử dụng trong nghi lễ được lựa chọn kỹ càng, phải là cây tre đang còn tươi, cành lá vươn dài. Trên cây nêu, người ta gắn những hình tượng bằng vải tượng trưng cho những nét văn hóa của đồng bào dân tộc Thái với các vật dụng như cồng, chiêng, quả còn hay con cá để biểu thị mong muốn một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, tôm cá sinh sôi nảy nở, người dân có cuộc sống ấm no, vui mở hội. Sau lễ “Tế ta”, các đội đua thuyền bắt đầu vào tranh tài. Lễ hội năm nay có sự tham gia của 10 đội, trong đó có 4 đội đến từ các huyện lân cận của tỉnh Lai Châu và Sơn La còn lại là các đội của các xã, phường trên địa bàn thị xã Mường Lay. Đua thuyền đuôi én đầu năm mới đã trở thành hoạt động văn hóa thể thao không thể thiếu đối với nhân dân thị xã Mường Lay kể từ khi địa phương này bắt đầu tổ chức Lễ hội đua thuyền đuôi én lần đầu tiên vào năm 2015. Thông qua đây, người Thái cùng các cộng đồng dân tộc khác sinh sống trên địa bàn thêm lạc quan, yêu đời hơn, tình đoàn kết bản làng càng bền chặt.

Khắp các ngả đường đổ về trung tâm thị xã đông đúc người và xe. Bến thuyền Cơ Khí thị xã Mường Lay sôi động với các hoạt động nằm trong khuôn khổ Lễ hội, nét mặt ai ai cũng rạng ngời háo hức chờ đón màn tranh tài của các đội đua thuyền. Hai bên bờ sông, người già, trẻ em và đông đảo du khách thập phương tập trung chờ xem, cổ vũ. Qua 8 năm tổ chức  thị xã Mường Lay tiếp tục trở thành điểm đến hấp dẫn được nhiều người lựa chọn, để cùng hoà mình vào không khí đón chào năm mới bằng các hoạt động đặc sắc mang đậm bản sắc văn hoá, trở thành niềm tự hào đặc biệt của đồng bào các dân tộc thị xã Mường Lay. Chị Trần Thị Phương Hằng, du khách đến từ thành phố Điện Biên phủ chia sẻ:  “Mỗi lần tôi đến với Mường Lay tôi rất ấn tượng về ẩm thực nơi đây. Mặc dù tôi đến lần này không phải là lần đầu tiên nhưng mỗi lần tôi đến đều có cảm xúc khác. Và đặc biệt khi thưởng thức ẩm thực nơi đây. Tôi thấy các món rất ấn tượng về cách chế biến của đồng bào dân tộc. Thứ hai là cách trang trí trình bày rất đẹp. Thứ ba là những món ăn ở đây hầu như là nguyên liệu sẵn có của địa phương. Khi thưởng thức tôi thấy ngon miệng và thấy tình người dân tộc Thái ở đây và mỗi lần đến tôi lại muốn trở lại một lần nữa”.

Chị Chu Thiên Hương, Phi công môn dù lượn thuộc CLB HNA Hà Nội cũng rất ấn tượng khi được đến tham gia giải các câu lạc  bộ dù lượn quốc gia năm nay được tổ chức tại thị xã Mường Lay. Chị Hương cho biết: “Thị xã Mường Lay hội tụ nhiều thế mạnh về địa hình đồi núi, khí hậu đẹp gắn với dòng sông Đà thơ mộng, sau nhiều lần khảo sát và đánh giá, thị xã Mường Lay được lựa chọn là nơi diễn ra Giải vô địch các câu lạc bộ dù lượn Quốc gia lần thứ III năm 2023. Với điểm xuất phát tại bản Hô Huổi Luông, độ cao trên 1.000 mét so với mực nước biển, điểm hạ cánh tại bản Mo, xã Lay Nưa. Việc thị xã Mường Lay đăng cai tổ chức thành công giải thi đấu môn thể thao dù lượn độc đáo này sẽ mở ra cơ hội khai thác tiềm năng, lợi thế vốn có của địa phương, bởi ngoài việc được thử sức với cảm giác mạo hiểm thì mỗi người còn được chiêm ngưỡng khung cảnh thiên nhiên của mảnh đất thị xã Mường Lay tươi đẹp từ trên cao. Mình nghĩ  đây sẽ là địa điểm lý tưởng để tổ chức giải dù lượn trong những năm tới. Khi đến đây mình cảm thấy rất ấm áp. Mình ở homestay và trải nghiệm nhiều món ngon. Chắc là phải quay lại đây nhiều lần nữa.

Không chỉ ấn tượng, đậm bản sắc văn hóa dân tộc từ chương trình nghệ thuật đêm khai hội mà lễ hội đua thuyền đuôi én thị xã Mường Lay năm 2023 và giải Quốc gia các câu lạc bộ dù lượn năm 2023 còn có nhiều hoạt động văn hóa thể thao dân tộc như tung còn, tó má lẹ, kéo co, đi cà kheo, chọi gà được khôi phục và tổ chức. Diễn ra với nhiều hoạt động đặc sắc, phong phú, Lễ hội đua thuyền đuôi én lần thứ VIII và Giải vô địch các câu lạc bộ dù lượn Quốc gia năm 2023 tại thị xã Mường Lay thu hút đông đảo du khách và người dân đến tham quan, trải nghiệm. Chính vì vậy, các phương án đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông cho sự kiện này đã được lực lượng chức năng trên địa bàn phối hợp triển khai đồng bộ, góp phần vào thành công chung của Lễ hội.

Sau 3 ngày tổ chức từ ngày 31/12/2022 đến hết ngày 2/1/2023, Lễ hội Đua thuyền đuôi én lần thứ VIII và Giải vô địch các câu lạc bộ dù lượn Quốc gia năm 2023 tại thị xã Mường Lay đã thành công tốt đẹp. Kết quả từng nội dung thi đấu đã phản ánh đúng năng lực và ý chí quyết tâm của các vận động viên, các phi công, để lại những ấn tượng tốt đẹp trong lòng khán giả. Văn hóa dân tộc được thể hiện qua nhiều hoạt động trong khuôn khổ lễ hội. Vừa quảng bá bảo tồn phát triển văn hóa dân tộc vừa tạo khí thế sôi nổi cho nhân dân bước vào một năm mới với niềm vui, sự phấn khởi. Với sự thành công của Lễ hội năm nay, tin tưởng rằng những mùa Lễ hội sau thị xã Mường Lay sẽ trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách mỗi dịp tết đến, xuân về./