Từ khi làm Thủy điện Sơn La, ở TX. Mường Lay hình thành hai mùa rõ rệt. Mùa nước rút người dân cày cấy, thu hái những mảnh ruộng nhỏ vàng óng dưới chân cầu. Mùa nước lên lòng hồ khoác lên mình chiếc áo xanh mướt cùng cá tôm. Đây là thời điểm những hộ sống bằng nghề sông nước hoạt động trở lại.

TX. Mường Lay với hai mùa rõ rệt, nước rút người dân cày cấy, thu hái những mảnh ruộng nhỏ vàng óng dưới chân cầu; mùa nước lên lòng hồ khoác lên mình chiếc áo xanh mướt cùng cá tôm.

Mùa nước nổi bắt đầu từ tháng 9 năm trước đến tháng 3 năm sau. Đây là thời điểm tất bật, nhộn nhịp nhất trong năm. Từ sáng sớm, từng con thuyền nhỏ xuôi nước rồi về bờ với từng mẻ cá, mẻ tôm trên khoang thuyền.

Nước lên thì thuyền lên, nhiều hộ dân bên bờ bắt đầu mùa kéo lưới, bẫy tôm, tùy thuộc theo con nước sẽ đánh bắt trong vòng sáu tháng hoặc hơn.

Để kéo tôm sớm, từ chiều tối hôm trước người dân đã ra những vùng gần bờ, nước không quá sâu để thả lưới, chăng đèn đêm thu hút cá tôm. Đến chừng 3 giờ sáng, họ sẽ bắt đầu thu lưới. Mỗi sáng người dân có thể kéo được từ 20kg - 90kg tôm, cá. Tuỳ loại, kích cỡ giá bán mỗi loại cá, tôm cũng khác nhau, dao động từ 10.000 - 15.000 đồng loại nhỏ; tôm to, cá to có khi lên tới trên 100.000 đồng/kg.

Ngoài kéo tôm sớm, nhiều hộ còn thả rọ bẫy tôm, mỗi dây nối rọ có thể dài cả nghìn mét. Mùa nước nổi, đến Mường Lay chúng ta có thể thấy cảnh, từng cặp vợ chồng xuôi thuyền nhấc rọ từ sáng đến chiều. Xa xa thấp thoáng bên bờ là những nhà thuyền nổi cùng những khung lưới trữ cá dưới lòng hồ.

Mỗi buổi có thể kéo từ 20kg – 90kg, trung bình thu nhập 300.000 đồng – 500.000 đồng một ngày, tạo sinh kế ổn định cho nhiều hộ dân sinh sống quanh lòng hồ thủy điện.

Tháng cao điểm nhất đánh bắt thủy sản lòng hồ là vào mùa đông. Khi thời tiết càng lạnh thì lượng cá, tôm tập trung gần bờ càng nhiều; có những chuyến người dân thu hơn tạ cá tôm, thu nhập trên 1 triệu đồng mỗi ngày; góp phần không nhỏ cải thiện cuộc sống, phát triển kinh tế của người dân.

Gợn sóng rẽ nước cùng tiếng máy văng vẳng trên mặt hồ, rổ cá, rổ tôm trong khoang mỗi sớm là hi vọng cho cuộc sống ấm no hơn, mùa đánh bắt sẽ từ tháng 9 – tháng 3 năm sau theo con nước rút dần.

Có thể thấy đối với những hộ sống dựa vào sông nước ở TX. Mường Lay, mùa nước nổi luôn là mùa đáng mong chờ nhất trong năm. Các hộ dân đánh bắt sẽ tùy theo con nước, khi nước rút khu vực thả lưới, chăng đèn sẽ thu hẹp dần, từ cầu Nậm Cản rút dần đến cầu bản Xá là dừng.

Những gợn sóng nhỏ của thuyền, bè rẽ nước cùng tiếng máy văng vẳng trên mặt hồ, rổ cá, rổ tôm trong khoang mỗi sớm như đắp thêm hi vọng cho một chuyến xuôi nước thuận lợi, bội thu để cuộc sống ấm no hơn.