Xây dựng lực lượng dân quân, tự vệ vững mạnh, rộng khắp là một trong những nhiệm vụ và trọng tâm được thị xã Mường Lay chú trọng thực hiện. Không chỉ huấn luyện giỏi, sẵn sàng chiến đấu, lực lượng dân quân, tự vệ còn giữ vai trò nòng cốt trong tuyên truyền pháp luật, hỗ trợ nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao và giành được tình cảm yêu mến của các tầng lớp nhân dân.

Trải qua 90 năm xây dựng và trưởng thành, lực lượng dân quân, tự vệ cả nước nói chung và lực lượng dân quân tự vệ trên địa bàn thị xã Mường Lay nói riêng đã từng bước thể hiện tốt vai trò là lực lượng nòng cốt ở cơ sở.

Bất cứ trong hoàn cảnh nào, lực lượng dân quân tự vệ cũng phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu.

Những năm qua, quán triệt sâu sắc nhiệm vụ chiến lược của Đảng đề ra trong thời kỳ mới, lực lượng vũ trang thị xã Mường Lay đã  tích cực xây dựng lực lượng dân quân tự vệ địa phương vững mạnh toàn diện theo phương châm “Vững về chính trị, giỏi về quân sự”.  Ban chỉ huy Quân sự thị xã chú trọng xây dựng kế hoạch, tổ chức biên chế lực lượng dân quân tự vệ và nội dung huấn luyện chuyên sâu, nâng cao chất lượng huấn luyện, bám sát với nhiệm vụ, đối tượng, địa bàn; tập trung nâng cao chất lượng huấn luyện toàn diện, cơ bản, thuần thục về kỹ chiến thuật, tổ chức huấn luyện theo kế hoạch và đảm bảo đúng, đủ nội dung, đủ quân số; thường xuyên tổ chức quán triệt, giáo dục để dân quân tự vệ nhận thức rõ về vị trí, vai trò, trách nhiệm cũng như là nhiệm vụ ở cơ sở.

Để xây dựng lực lượng dân quân tự vệ đạt chất lượng tốt, hằng năm, Ban chỉ huy Quân sự các cấp ở thị xã đã tham mưu, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nghiêm việc rà soát, đăng ký, quản lý và tuyển chọn công dân tham gia thực hiện nghĩa vụ dân quân tự vệ theo quy định của Luật dân quân tự vệ bảo đảm chặt chẽ, đúng quy định. Đây là một trong những tiêu chí để nâng cao chất lượng lực lượng dân quân tự vệ nhằm xây dựng hệ thống chính trị ở xã, phường, vững mạnh. Hiện nay, lực dân quân tự vệ ở thị xã Mường Lay được xây dựng đảm bảo quân số hợp lý, biên chế đầy đủ các binh chủng, chất lượng tổng hợp ngày một nâng cao, nhất là về chính trị. Toàn thị xã đã củng cố 8 cơ sở dân quân, tự vệ, quân số trên 400 chiến sĩ, đạt 3% so với tỷ lệ dân số, tỷ lệ đảng viên trong lực lượng dân quân tự vệ chiếm 26%. Biên chế được xây dựng gồm lực lượng dân quân cơ động, lực lượng tại chỗ, binh chủng Phòng không, binh chủng Cối 82mm, Cối 60mm, binh chủng bảo đảm công binh, thông tin, trinh sát,  y tế, hóa học.  Với phương châm “Ở đâu có dân, ở đó có lực lượng dân quân tự vệ”, các đơn vị, cơ sở dân quân tự vệ ở thị xã đã phát huy tốt vai trò, chức trách, tổ chức xây dựng, củng cố lực lượng đảm bảo đúng biên chế theo quy định, có chất lượng. Công tác bảo đảm và thực hiện chế độ, chính sách đối với lực lượng dân quân tự vệ có nhiều đổi mới. Hoạt động của lực lượng dân quân tự vệ đi vào nền nếp, có hiệu quả.

Thông qua công tác dân vận đã giúp mỗi cán bộ, chiến sỹ dân quân tự vệ về bám sát địa bàn, nắm chắc diễn biến tình hình, chủ động tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho quần chúng nhân dân về âm mưu chống phá của các thế lực thù địch

Thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về chiến lược bảo vệ tổ quốc trong tình hình mới, thị xã Mường Lay luôn xác định vai trò của lực lượng dân quân tự vệ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, thường xuyên quan tâm, xây dựng, nâng cao hiệu quả hoạt động của lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp, với số lượng và chất lượng ngày một nâng cao. Toàn thị xã hiện có 3 đơn vị dân quân, và 5  đơn vị tự vệ, quân số tham gia huấn luyện hàng năm đạt từ 95% trở lên. Kết quả kiểm tra các nội dung có hơn 75% trở lên đạt khá giỏi.

Tiếp tục kế thừa và phát huy truyền thống anh hùng trong 90 năm xây dựng, rèn luyện và trưởng thành của lực lượng dân quân, tự vệ (28/3/1935 – 28/3/2025) và 53 năm Ngày thành lập (22/3/1972 - 22/3/2025), thị xã Mường Lay sẽ tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục, huấn luyện, xây dựng lực lượng dân quân tự vệ địa phương vững mạnh, phát huy truyền thống lực lượng vũ trang quần chúng trung thành, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Đảng, chính quyền, bảo vệ tài sản của nhân dân, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa phương./.