Nơi ven trời Tây Bắc xa xôi, có một\r\nvùng đất nằm ở ngã ba sông Đà đã bao lần đi vào thơ ca, và ở lại trong ký ức của\r\nbiết bao văn nhân tài tử. Nhưng ít ai biết được rằng, những người con ở thị xã\r\nnhỏ nhất nước ấy,đã kiên cường như thế nào để vượt qua biết bao biến cố,\r\nthăng trầm suốt chiều dài 60 năm lịch sử, phải đánh đổi biết bao mồ hôi, nước mắt\r\nvà cả xương máu để dựng xây Mường Lay của ngày hôm nay...
Nằm ở cửa ngõ phía Bắc của tỉnh Điện Biên, tiếp giáp với Lai Châu, Mường Lay được biết đến là tỉnh lỵ tỉnh Lai Châu cũ, một thị xã có diện tích nhỏ nhất nước (chưa đầy 12 nghìn ha), gồm 2 phường và 1 xã. Trung tâm thị xã nằm trong một thung lũng hẹp, dài, nơi ngã ba giao cắt của ba con sông: sông Đà, sông Nậm Na và suối Nậm Lay.Nơi đây đã chứng kiến không biết bao biến cố, thăng trầm trong lịch sử. Nhưng hôm nay, Mường Lay luôn tự tin với rất nhiều dự định lớn lao.
Không chỉ là dấu mốc 60 năm giải phóng, mang tầm vóc lịch sử, những ngày tháng 12 này, còn là dịp để thị xã nhìn lại những dấu ấn hơn nửa thế kỷ thăng trầm. Đã 60 năm trôi qua, những con người bằng xương bằng thịt ít nhiều đã cống hiến quá nửa cuộc đời cho mảnh đất này, hôm nay ngồi lại với nhau để cùng ôn lại những kỷ niệm không thể quên với bao vui buồn đan xen. Những câu chuyện tưởng như không đầu không cuối của các cụ như đưa chúng tôi trở lại bao biến cố, thăng trầm mà thị xã đã trải qua. Để rồi khi nhắc đến thị xã hôm nay, trong ánh mắt, nụ cười của họ rạng lên bao niềm vui không thể nói thành lời.
Sau cả một quá trình đấu tranh bền bỉ và gian khổ, ngày 12/12/1953, huyện Châu Lai (nay là TX. Mường Lay) chính thức được giải phóng. Vừa vứt bỏ khỏi xiềng xích gông cùm của ách nô lệ, mất bao năm trăn trở tìm hướng đi, tái thiết lại cuộc sống ổn định chưa được bao lâu thì người dân thị xã liên tiếp phải hứng chịu sức tàn phá kinh hoàng của những trận lũ lịch sử, gần như san bằng tất cả. Phải chăng, cũng như nhiều người thường nói, cái tên gắn với duyên nợ cuộc đời khi mà “Mường Lay” – nếu hiểu theo ngôn ngữ của người Thái bản địa, nghĩa là “Mường Trôi”. Nhưng đó là cách nói vui, chứ nhìn vào thị xã của ngày hôm nay thì nó không còn mang cái nghĩa vui ấy nữa.
Có lẽ cuộc đổi thay ghi dấu ấn lớn nhất sau ngày giải phóng, ấy là dịp thực hiện dự án di dân TĐC lần này. Có những thời điểm tưởng chừng không thể vượt qua bởi khó khăn, vướng mắc chồng chất, trong khi thị xã chưa có tiền lệ cho bất cứ cuộc tái thiết lớn nào như thế này. Nhưng rồi điều tưởng chừng không thể ấy cũng đã vượt qua, mà theo đánh giá của những người trong cuộc, đó là nhờ vào tinh thần đoàn kết, niềm tin sắc son và kiên trung mà nhân dân nơi đây dành cho thị xã.
Mường Lay đang từng ngày khoác thêm áo mới... Những người con của mảnh đất này đã từng đi xa, nay quay trở lại, nhiều người không thể nhận ra. Không còn hình ảnh làng bản không quy hoạch, không đường giao thông của ngày xưa cũ.
Cùng với sự phát triển giao thông, hạ tầng cơ sở, vấn đề mà thị xã còn đang trăn trở nhất hiện nay đó là đất sản xuất cho người dân, song cũng đang dần được tháo gỡ. Nếu xét tổng thể, bỏ đi cái nhìn định kiến và khắt khe của người ngoài cuộc mới thấy rằng, đó đã là sự cố gắng, nỗ lực rất lớn của ngững người trong cuộc. Giờ đây, thị xã đã không còn tình trạng thiếu đói giáp hạt; mù chữ trong độ tuổi đã được xóa; ốm đau bệnh tật đã có nơi, có người chăm sóc; người dân đang trong cuộc sống bình yên, chăm lo lao động sản xuất để ổn định cuộc sống và từng bước vươn lên làm giàu. Giờ đây, ở mảnh đất này đã và đang manh nha những mô hình sản xuất từ trước tới nay chưa có, như: đánh bắt thủy sản; nuôi thả cá lồng; chăn nuôi lợn rừng, thỏ... với quy mô lớn, mà hứa hẹn sẽ đưa nhiều hộ dân bứt phá làm giàu cho tương lai.
Dẫn chúng tôi đi thăm các công trình mới đang trong giai đoạn hoàn thành, mà tới đây thôi, sẽ làm thay đổi hoàn toàn diện mạo của một thị xã nhỏ, hình thành dáng dấp một đô thị mới nằm ven sông, đồng chí Bí thư Thị ủy Lò Văn Mừng không khỏi phấn khởi. Tiềm năng của một thị xã nhỏ mà ông là người đứng đầu không phải bây giờ người ta mới nhận thấy, nhưng bởi một điều “cái khó bó cái khôn”. Trước mắt là cả thách thức lớn mà tiếp tục đòi hỏi những người con của mảnh đất này một lần nữa phải kiên cường để vượt qua.
Người dân Mường Lay hôm nay không bao giờ quên những năm tháng gian khổ trong chiến tranh, không bao giờ quên tháng ngày cùng cực bước qua sự tàn phá gớm ghiếc của bao trận lũ lịch sử, không bao giờ quên những ngày đầu hoang mang, mò mẫm thực hiện TĐC vì dòng điện ngày mai của Tổ quốc. Nhưng lại tự hào biết bao, bởi vượt qua tất cả, họ vẫn kiên cường gắn bó, xây dựng quê hương.
Một quá trình dài với những thay đổi về địa giới hành chính và tên gọi, nhưng địa danh Châu Lai - thị trấn Mường Lay - thị trấn Lai Châu - Thị xã Lai Châu và nay là Thị xã Mường Lay vẫn trường tồn với thời gian và lịch sử. Mặc dù phía trước vẫn còn đó bao bộn bề, lo toan, nhưng chính từ dấu mốc 60 năm này, là thời điểm Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc Mường Lay nhìn lại để có thêm quyết tâm cho tương lai. Và chúng ta có quyền đặt niềm tin vào điều kỳ diệu về một sự đổi thay của thị xã chính từ trong những thách thức hiện tại./.
Theo Baodienbienphu.com.vn