Trước yêu cầu phát triển của tỉnh Lai Châu trước đây, thể theo nguyện vọng của nhân dân các dân tộc thị trấn Lai Châu, ngày 8/10/1971, Hội đồng Chính phủ ra Quyết định số 189-CP “Về việc thành lập thị xã Lai Châu thuộc tỉnh Lai Châu”. Tiếp đó, ngày 17/12/1971, Tỉnh ủy Lai Châu ra Quyết nghị số 282-QN/TU về thành lập Thị ủy Lai Châu. Đảng bộ thị xã ra đời trong giai đoạn cả nước đang tiến hành đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng CNXH ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
Một góc TX. Mường Lay. Ảnh: Văn Đức Thành
Trải qua nhiều biến cố, thăng trầm, năm 1995, các cơ quan của tỉnh được chuyển về Điện Biên, TX. Lai Châu (cũ) không còn là thị xã tỉnh lỵ. Năm 2001, Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam quyết định xây dựng Thuỷ điện Sơn La với mức nước dâng ở cos 215m. Như vậy toàn bộ hạ tầng cơ sở, địa bàn dân cư của TX. Lai Châu nằm trong vùng lòng hồ, phải di dời tái định cư. Hơn 10 năm thị xã trong tình trạng không ổn định, thị xã đi hay ở, tồn tại hay không tồn tại? gây nhiều tâm tư trong nhân dân và cán bộ đảng viên. Cũng thời gian này thị xã không được đầu tư xây dựng, nhiều cơ sở hạ tầng bị hư hỏng, xuống cấp, nhân dân không dám đầu tư vào sản xuất, đời sống gặp nhiều khó khăn. Tháng 3/2005, Chính phủ ban hành Nghị định số 25/CP, trong đó: “Điều chỉnh địa giới hành chính, sáp nhập xã Lay Nưa (thuộc huyện Mường Lay) vào thị xã để mở rộng thị xã và đổi tên thành TX. Mường Lay”. TX. Mường Lay ra đời, tiếp tục tồn tại và phát triển đã đáp ứng niềm mong mỏi của cán bộ đảng viên và nhân dân các dân tộc trên địa bàn.
Từ năm 2005 - 2015 thị xã bước vào giai đoạn mới với nhiều thách thức nhưng cũng là thời cơ mới: Thực hiện công cuộc di dân tái định cư Dự án Thủy điện Sơn La, xây dựng tái thiết đô thị mới. Đây cũng là lúc Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tiến hành đồng thời 2 nhiệm vụ quan trọng: Vừa phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh; vừa thực hiện công tác tái định cư - xây dựng tái thiết đô thị. Trong đó thực hiện di dân tái định cư - xây dựng tái thiết đô thị được xác định là nhiệm vụ hàng đầu và là chương trình trọng điểm số một của tỉnh, là nhiệm vụ trọng tâm thực hiện trong thời gian dài; là thời cơ để quy hoạch, phát triển và xây dựng. Thị xã đã tập trung lãnh đạo, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị vào cuộc và quyết tâm phấn đấu thực hiện. Cán bộ, đảng viên, các tầng lớp nhân dân đồng tình hưởng ứng và tích cực thực hiện với tinh thần thi đua yêu nước, “Yêu nước là di dân tái định cư”; “Tất cả vì dòng điện ngày mai của Tổ quốc”… Trong đó, đã tái định cư cho gần 4.000 hộ dân; bố trí chia đất ở cho các hộ tái định cư tại 5/5 khu điểm tái định cư trên địa bàn thị xã, tổng số phương án bồi thường hỗ trợ tái định cư đã được phê duyệt 1.053 phương án, với tổng vốn được duyệt hơn 994 tỷ đồng. Thành công lớn nhất trong di dân, tái định cư Thủy điện Sơn La trên địa bàn thị xã Mường Lay là việc di chuyển hàng nghìn hộ dân nhưng bảo đảm tuyệt đối an toàn tính mạng và tài sản của nhân dân; đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Hoàn thành công tác tái định cư, tái thiết đô thị bộ mặt của thị xã ngày càng đổi mới, cơ sở hạ tầng ngày càng khang trang hơn, đồng bộ hơn, đời sống nhân dân ngày càng ổn định.
Tròn 50 năm với 14 kỳ đại hội, Đảng bộ, chính quyền thị xã đã đề ra các chủ trương, nghị quyết để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh. Mường Lay từ một thị xã nghèo, khó khăn đã từng bước phát triển và đạt được những thành tựu to lớn trên tất cả các lĩnh vực.
Bước sang giai đoạn phát triển mới, với nhiều thời cơ, thuận lợi, nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức, Đảng bộ, chính quyền thị xã xác định phải tiếp tục đổi mới, nỗ lực, phấn đấu cao hơn nữa để vận dụng sáng tạo, linh hoạt các chủ trương, đường lối của Đảng, cơ chế, chính sách của Trung ương, của tỉnh. Tại kỳ Đại hội lần thứ XIV vừa qua, Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ thị xã đã đặt ra phương hướng, mục tiêu phát triển trong 5 năm tới của thị xã, đó là “Tiếp tục đổi mới, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức Đảng, hiệu quả quản lý, điều hành của chính quyền các cấp, chất lượng hoạt động của MTTQ và các đoàn thể.
Phát huy các tiềm năng thế mạnh, nắm vững thời cơ thuận lợi, khắc phục khó khăn để đẩy mạnh phát triển kinh tế’’, thời gian tới Đảng bộ, chính quyền TX. Mường Lay tập trung lãnh đạo thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ trọng tâm sau: tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục chính trị tư tưởng, tổ chức triển khai, quán triệt và thực hiện tốt Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp tới cán bộ đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Cụ thể hóa các Nghị quyết của Đảng thành chương trình hành động, nghị quyết phù hợp với thực tế của thị xã. Thực hiện tốt Chỉ thị số 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Tranh thủ thời cơ, vận hội mới, huy động tối đa nguồn lực để phát huy có hiệu quả tiềm năng, lợi thế của địa phương, tập trung nâng cao tốc độ, chất lượng tăng trưởng gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động theo hướng nâng cao giá trị của các ngành, lĩnh vực và sản phẩm chủ yếu của thị xã.
Mường Lay phát triển kinh tế mũi nhọn: “Thương mại, du lịch và dịch vụ”; sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, khuyến khích đầu tư vào thị xã gắn đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cây trồng, vật nuôi, hình thành vùng sản xuất tập trung, phát triển các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp, phát triển công nghiệp chế biến... Quan tâm chỉ đạo tiếp tục giữ vững và nâng cao tiêu chí xây dựng nông thôn mới, triển khai thực hiện các tiêu chí xây dựng xã nông thôn mới nâng cao; triển khai thực hiện các công trình, dự án thuộc Đề án Ổn định dân cư phát triển kinh tế xã hội vùng tái định cư Thủy điện Sơn La của Chính phủ. Đẩy mạnh đầu tư, xây dựng các công trình, dự án để thúc đẩy phát triển văn hóa du lịch như khu tâm linh trên địa bàn, trùng tu, tái tạo khu nghỉ mát Pú Vạp. Đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động văn hóa - xã hội, xóa đói giảm nghèo; giữ gìn và phát huy các giá trị, bản sắc văn hóa các dân tộc, triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh Covid-19. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý điều hành của chính quyền, đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, tăng cường công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, giữ mối liên hệ chặt chẽ giữa Đảng, chính quyền với nhân dân. Tăng cường, củng cố quốc phòng - an ninh, đảm bảo ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường lành mạnh để phát triển kinh tế - xã hội. Tăng cường, phát huy vai trò của MTTQ và các đoàn thể trong việc thực hiện các phong trào thi đua yêu nước; đổi mới phương thức hoạt động để tập hợp lực lượng, vận động quần chúng tích cực tham gia thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Chặng đường xây dựng và phát triển trước mắt của TX. Mường Lay sẽ còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, song với truyền thống 50 năm dựng xây và phát triển, với tinh thần đoàn kết, thống nhất và sự nỗ lực vươn lên của Đảng bộ, chính quyền, quân và nhân dân các dân tộc thị xã, tin tưởng chắc chắn rằng, trên chặng đường phía trước TX. Mường Lay nhất định sẽ giàu đẹp, phát triển hơn.