Năm 1963, trường cấp II – III Lai Châu, nay là Trường THPT thị xã Mường Lay được thành lập. Trải qua 60 năm xây dựng và phát triển với biết bao khó khăn, thăng trầm song tập thể cán bộ, giáo viên cùng các thế hệ học sinh luôn đoàn kết, thống nhất xây dựng ngôi trường có bề dày truyền thống, chắp cánh ước mơ cho các thế hệ học sinh.

Tự hào truyền thống

Tiền thân của Trường THPT thị xã là Trường trường cấp II – III Lai Châu xây dựng từ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Khởi đầu chỉ có một lớp 8 với tổng số 23 học sinh, trong đó có 16 học sinh tốt nghiệp số còn lại tham gia nhập ngũ, một số khác rời ghế nhà trường thực hiện các nhiệm vụ khác nhau theo yêu cầu của đất nước. Tất cả các học sinh đều là con em các dân tộc cư trú tại Lai Châu. Suốt những năm tháng chiến tranh, địa điểm của Trường luôn phải thay đổi để bảo đảm cho việc dạy và học. Ban đầu, trường học nhờ địa điểm “Khu ký túc xá châu Mường Lay” tại Đồi Cao, cả một khu vực rộng lớn phía bắc của tỉnh Lai Châu thời đó chỉ có một trường cấp III. Sự kiện này đã thỏa mãn ý nguyện, niềm mong ước của nhân dân các dân tộc Tây Bắc. Đó cũng là sự quan tâm lớn của Đảng và Nhà nước dành cho đồng bào các dân tộc nơi đây. Được dựng lên trong bom đạn chiến tranh với bộn bề thiếu thốn, trường lớp chỉ là nhà gỗ, vách đất, mái lá nhưng các thầy cô giáo đã quyết tâm bám lớp bám trường. Với lòng yêu nghề, mến trẻ, đi theo tiếng gọi của non sông, các thầy, các cô đã vượt mọi gian khó mang con chữ đến với bản làng, với học sinh các dân tộc miền Tây Bắc thân yêu. Đáp lại công thầy cô, nhiều học sinh đã trèo đèo lội suối, vượt qua chiến tranh bom đạn, đi bộ hàng tuần để đến trường học. Vì vậy mà các thế hệ học trò đã trưởng thành, vững tin song hành cùng với sự đi lên của tỉnh, của đất nước, sự hồi sinh của dân tộc sau hai cuộc kháng chiến thần kỳ và cả sự tự hào của mỗi học trò miền Tây Bắc đã lớn lên trên mảnh đất lịch sử hào hùng với chiến thắng Điện Biên Phủ “Lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu”. Khi Đế quốc Mĩ leo thang bắn phá miền Bắc năm 1965, nhà trường sơ tán về xã Pa Ham huyện Mường Lay cách thị trấn Lai Châu 28 km, các thầy cô vừa là cha mẹ chăm lo cho các em học sinh nơi ăn, chốn ở, vừa là điểm tựa tinh thần cho các em vượt qua nỗi sợ hãi của đạn bom. Khó khăn, gian khổ là vậy nhưng dưới mỗi mái lá, dưới hầm chống đạn, sự nghiệp giáo dục của nhà trường vẫn không ngừng phát triển. Sau bốn năm sơ tán, tháng 3 năm 1969 trường chuyển về khu Bản Ổ thuộc xã Lay Nưa huyện Mường Lay và ổn định tại đây đến năm 1971. Năm 1973, chính thức tách cấp II, III thành hai trường riêng biệt, trường mang tên mới là trường phổ thông cấp III Thị xã Lai Châu. Năm 1994 khi chuyển trung tâm tỉnh Lai Châu về huyện Điện Biên (nay là thành phố Điện Biên Phủ - Tỉnh Điện Biên), thị xã lại trải qua một giai đoạn đầy biến động nhưng không vì thế mà làm gián đoạn sự nghiệp giáo dục của nhà trường, nhà trường vẫn là một trong những đơn vị đi đầu trong tỉnh về chất lượng dạy và học. Năm 2004, tỉnh Lai Châu được tách thành hai tỉnh Điện Biên và tỉnh Lai Châu với địa giới hành chính là con sông Đà huyền thoại. Thị xã Lai Châu chính thức đổi tên thành thị xã Mường Lay thuộc về tỉnh Điện Biên. Trong giai đoạn này, thầy và trò trường THPT Thị xã Mường Lay phải vượt qua muôn vàn khó khăn để duy trì tốt hoạt động dạy và học . Ngày 17 tháng 10 năm 2007 nhà trường chính thức di chuyển vào khu tái định cư Nậm Cản, học nhờ trường THCS Nguyễn Bá Ngọc, thiếu thốn, khó khăn mọi bề nhưng được sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương, của sở GDĐT tỉnh, sự giúp đỡ của các doanh nghiệp và đặc biệt là sự nỗ lực vượt khó hết mình của tập thể, các thầy cô giáo đã giải quyết cơ bản những khó khăn, để thầy trò yên tâm công tác và học tập. Tháng 8 năm 2009 trường chuyển về địa điểm chính thức tại phường Na Lay, thị xã Mường Lay. Nhìn lại chặng đường xây dựng và phát triển, càng tự hào hơn về những cống hiến to lớn của bao thế hệ nhà giáo, học sinh đã xây dựng nên ngôi trường THPT Thị xã Mường Lay giàu truyền thống và chất lượng. Chưa bao giờ Trường THPT thị xã Mường Lay được hiện đại hóa về cơ sở vật chất, tiến tiến về thiết bị khoa học kỹ thuật, chính quy về đội ngũ, mở rộng quy mô, phát triển đa dạng về chất lượng ngày nay.

Vững bước tương lai

Qua 60 năm xây dựng và phát triển, Trường THPT thị xã đã có khoảng 12.920 học sinh tốt nghiệp ra trường. Về chất lượng giáo dục toàn diện, học sinh xếp loại văn hóa khá, giỏi hàng năm bình quân đạt gần 50% trở lên; tỷ lệ học sinh lớp 12 tốt nghiệp nhiều năm qua đều vượt bình quân của tỉnh. Trường THPT thị xã Mường Lay luôn nằm trong tốp đầu các trường THPT của tỉnh về tỷ lệ học sinh thi đỗ đại học, cao đẳng đạt điểm cao. Đến nay nhiều học sinh của nhà trường đang giữ các chức vụ quan trọng trong các ngành khoa học kỹ thuật, văn hóa, giáo dục, hoạt động chính trị - xã hội ở khắp mọi miền Tổ quốc.

Nhận thức rõ trách nhiệm “trồng người” với mục tiêu góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương và các vùng lân cận, những năm học vừa qua, Trường THPT thị xã Mường Lay đã tập trung thực hiện tốt các phong trào thi đua, cuộc vận động của Ngành và tỉnh phát động như: Thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII "Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", phong trào thi đua “Đổi mới, sáng tạo trong dạy và học”… Sau khi Nhà trường phát động, các tổ chuyên môn, các đoàn thể, cán bộ giáo viên, học sinh đều đăng ký thi đua bằng các chỉ tiêu, phần việc cụ thể. Các tổ chuyên môn tập trung thi đua đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các bộ môn. Trọng tâm của nội dung này là đổi mới, sáng tạo trong soạn giáo án; lấy học sinh làm trung tâm, phát huy năng lực và phẩm chất của học sinh trong việc tìm hiểu, chiếm lĩnh tri thức của bài học. Đồng thời đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin và sử dụng các phương tiện hỗ trợ nhằm làm cho giờ học sinh động, hiệu quả.

Minh chứng cho những nỗ lực không ngừng của thầy và trò, chất lượng giáo dục toàn diện và mũi nhọn của Nhà trường ngày càng nâng cao qua mỗi năm. Trong 60 năm xây dựng và phát triển, Nhà trường đã có hàng nghìn học sinh tốt nghiệp THPT, trong đó hai phần ba có trình độ Đại học, có nhiều học sinh là Phó Giáo sư, Tiến sỹ, Anh hùng Lao động. Tính riêng năm học 2022 - 2023, học sinh của Trường đã có 25 giải học sinh giỏi văn hoá cấp tỉnh. Cũng từ mái trường yêu dấu này đã ươm mầm bao thế hệ tài năng ưu tú cho đất nước, nhiều học sinh của trường đã trưởng thành, đã và đang đảm nhận trọng trách quan trọng trong các cơ quan Đảng, Nhà nước và lực lượng vũ trang; nhiều học sinh đã trở thành bác sĩ, kỹ sư, giáo viên, giám đốc doanh nghiệp,… đã và đang từng ngày cống hiến trí tuệ và công sức vào sự nghiệp xây dựng phát triển đất nước văn minh, giàu đẹp.

Những kết quả đạt được qua 60 năm xây dựng và phát triển sẽ là tiền đề vững chắc để các thế hệ thầy và trò Trường THPT thị xã Mường Lay không ngừng phấn đấu, nỗ lực hơn nữa, góp phần xây dựng truyền thống vẻ vang của nhà trường, xây dựng quê hương, đất nước giàu đẹp, văn minh./.