Trong văn hóa ẩm thực của đồng bào\r\ncác dân tộc Điện Biên có nhiều món ăn thể hiện sự độc đáo trong việc lựa chọn\r\nnguyên liệu cũng như cách chế biến. Bên cạnh đó, thực phẩm trong bữa ăn chủ yếu\r\ncủa đồng bào là các loại rau, măng, nấm, củ quả hay các loại hoa tự trồng hoặc\r\ncó sẵn trong tự nhiên và được thu hái gần như quanh năm. Đặc biệt là từ các\r\nnguồn lương thực thực phẩm hết sức dồi dào, phong phú đó, đồng bào đã chế biến\r\nthành nhiều món ăn vừa đơn giản, có lợi cho sức khỏe mà không kém phần đặc\r\ntrưng. 

Văn hóa ẩm thực của người Thái Điện Biên chính là nét sinh\r\nhoạt văn hóa đồng thời còn thể hiện một nghệ thuật sống: Sống hài hòa với thiên\r\nnhiên. Người Thái Điện Biên vốn rất giỏi trong việc tận dụng những sản vật\r\nthiên nhiên ban tặng để làm phong phú cho nền văn hóa ẩm thực của họ.

Bởi các loại rau, măng ở trong rừng, khai thác về có các mùi\r\nvị khác nhau: Có vị chát, vị chua, vị nồng và có vị đắng... và nhờ sự đúc kết\r\nkinh nghiệm lâu đời, sự khéo léo trong phối trộn người Thái Điện Biên đã chế\r\nbiến thành các món ăn ngon, lạ miệng và không kém phần hấp dẫn. Thậm chí có\r\nnhững món ăn nhờ sự phối trộn khéo léo của các loại gia vị, khai thác đúng thời\r\nđiểm, đúng đối tượng sử dụng còn trở thành những vị thuốc tốt và nộm hoa đu đủ\r\nchính là một món ăn như vậy.

Cây đu đủ vốn được biết đến có hai loại là đu đủ đực và đu\r\nđủ cái. Cũng đúng với tên gọi nên đu đủ cái chính là cây đu đủ ra hoa và có khả\r\nnăng kết trái. Còn cây đu đủ đực không có trái mà chỉ có hoa nở quanh năm. Hoa\r\nđu đủ đực có màu trắng hoặc xanh pha vàng, có 5 cánh.

Hoa nở thành từng cụm và phân thành nhánh nhiều, có cuống\r\nrất dài. Hoa của cây đu đủ đực từ lâu đã được dân gian đưa vào nhiều phương\r\nthuốc chữa bệnh. Đặc biệt, trong các nghiên cứu khoa học cũng chỉ ra rằng thành\r\nphần của hoa đu đủ đực có tính chất bảo vệ cơ thể chống lại và hỗ trợ điều trị\r\nnhiều bệnh ung thư hoặc bệnh ho, mất tiếng, các bệnh liên quan đến thận.

Bên cạnh việc là thành phần của các bài thuốc chữa bệnh thì\r\nngười Thái còn biết tận dụng hoa đu đủ để chế biến thành các món nộm thơm ngon,\r\nhấp dẫn và rất lạ miệng.

Để làm món nộm hoa đu đủ không hề khó, nhất là món ẩm thực\r\ncó nhiều ý tưởng sáng tạo và kết hợp. Do đó, điều quan trọng của món nộm hoa đu\r\nđủ đó là việc chọn lựa các loại gia vị để nộm sao cho phù hợp thì món ăn mới có\r\nđược hương vị hài hòa, thơm ngon và hấp dẫn. Có một điều dễ nhận thấy đó là món\r\nnộm hoa đu đủ thường đem đến cho thực khách một cảm nhận về sự đơn giản, song\r\nnếu được tận mắt chứng kiến cách chế biến món ăn này thì đó lại là một sự cầu\r\nkỳ hiếm thấy.

Với hoa đu đủ sau khi được lấy về thì cần phải nhặt bỏ cuống\r\ndài, chỉ lấy mỗi phần bông rồi đem sửa sạch và cho luộc chín trong khoảng thời\r\ngian 7-10 phút, đảm bảo nguyên liệu đủ mềm không chín nũn nhưng cũng không quá\r\ndai. Với tai lợn cũng phải luộc chín sau đó thái mỏng để nhanh ngấm gia vị hơn.

Tiếp đó là cần chuẩn bị các nguyên liệu đi cùng như nước cốt\r\nchanh hoặc quất (người Thái thường sử dụng quất trong món ăn này bởi quất có vị\r\nchua dịu và mùi thơm đặc trưng, bắt vị hơn), tiếp đó là cần có vài tép tỏi, lá\r\nchua chát, củ xả và măng giềng. Theo kinh nghiệm thì măng riềng ngon phải là\r\nnhững búp măng còn non, chưa mọc thành lá, đầu nhọn hoắt, màu phơn phớt hồng,\r\nmỗi ngọn măng riềng thường cao từ 20-25cm.

Khi hái măng riềng về, người ta dùng tay bóc tách vỏ bọc bên\r\nngoài để lấy phần đọt non bên trong. Bóc măng riềng phải thật khéo léo để lựa\r\nlấy cả phần lõi và phần vỏ non của cây măng. Còn lá chua chát (theo tiếng của\r\nđồng bào Thái gọi là xổm phát) là loại lá có đặc tính hết sức kỳ lạ, đó là khi\r\năn kèm các loại rau, măng hay hoa có vị đắng thì lập tức chuyển thành vị ngọt,\r\nhơi chát, rất thú vị.

Món nộm hoa đu đủ khi thưởng thức sẽ có vị hơi đắng, pha lẫn\r\nvới vị ngọt nhẹ của măng giềng, cảm giác giòn, ngon của tai lợn cùng vị thơm\r\ncủa tỏi. Nếu thực khách ngại vị đắng của hoa đu đủ thì nên gém cùng với lá chua\r\nchát sẽ giúp miếng nộm ngon, ngọt hơn.

Tất cả những thứ nguyên liệu này hòa quyện với nhau giúp cho\r\nmón ăn vừa lạ miệng, vừa ngon lại rẻ và đặc biệt nhất theo quan niệm của bà con\r\ndân tộc Thái thì còn ngăn được nhiều chứng bệnh, tốt cho sức khỏe. Ngoài ra hoa\r\nđu đủ còn có thể xào với thịt trâu hoặc đơn giản là luộc lên chấm với với chẳm\r\nchéo pha chút xả cũng rất hợp vị.

Cùng với dân tộc Thái thì dân tộc Lào Điện Biên cũng có cách\r\nchế biến món nộm với hoa đu đủ khá đặc biệt, đó là kèm với rau sắn, ngọn ban,\r\nquả cà, củ xả, gừng, ớt, lá chua chát. Và món hoa đu đủ nộm thập cẩm cũng chính\r\nlà món ăn quen thuộc trong mâm cơm hàng ngày của người Lào.

Có thể nói, cùng với các nguyên liệu khác của món ăn thì rau\r\nsắn cũng là loại rau quen thuộc của không ít đồng bào dân tộc thiểu số miền núi\r\nở nước ta, có rất nhiều món ngon từ rau sắn như rau sắn kho cá, hay canh chua\r\nrau sắn đều được xếp vào hạng đặc sản. Ở Điện Biên, ngoài nộm với hoa đu đủ thì\r\nngười Lào thường nộm rau sắn chung với các loại rau rừng khác vừa ngon lại vừa\r\nmát. Với một lưu ý nhỏ là nên chọn búp sắn non chỉ tầm 1-2 lá và nếu ngọn rau\r\nmọc trong bóng cây (khuất bóng) thì cũng sẽ đỡ chát và mềm hơn nhiều.

 Với các nguyên liệu khác từ ngọn ban, quả cà, củ xả, gừng,\r\nớt, lá chua chát thì đều có sẵn trong vườn hoặc quanh nhà, đặc biệt các loại\r\nrau này thường không bị sâu bệnh do đó không cần phun thuốc hoá học mà rau vẫn\r\nrất xanh tốt, tươi ngon và an toàn.

Sau khi làm sạch các nguyên liệu thì cho riêng hai loại là\r\nrau sắn và hoa đu đủ vò nát trong nước có ngâm một chút muối rồi mới bắc lên\r\nbếp luộc cho ra bớt nhựa. Sau khi luộc xong thì vò một lần nữa rồi đem thái nhỏ\r\nvà trộn với các gia vị như tỏi, xả, ớt, lạc rang giã nhỏ, bột canh và mì chính.

Có thể nói, nộm hoa đu đủ lá sắn không phải là món ăn cao\r\nlương mỹ vị, cũng không phải là món ăn coi trọng hình thức nhưng đòi hỏi người\r\nchế biến phải rất cầu kỳ, tỉ mỉ, đó cũng chính là đặc trưng của món ăn giản dị\r\nmà dân giã này. Bên cạnh đó thì món nộm hoa đu đủ lá sắn rất dễ chinh phục\r\nngười ăn bởi mùi vị thơm ngon lạ miệng, cùng sự kết hợp ăn ý của các nguyên\r\nliệu tạo cảm giác nồng ấm như mảnh đất chân núi người Lào định cư.

Thế mới biết từ thiên nhiên vốn có rất nhiều nguyên liệu để\r\ntạo ra những món ăn thơm ngon và không kém phần có lợi cho sức khỏe, song quan\r\ntrọng hơn cả là cách con người vận dụng, tìm tòi, sáng tạo vào đời sống để có\r\nthể đổi món, cũng như tạo cảm giác ngon miệng hơn trong những bữa cơm quây quần\r\nbên gia đình và người thân hay có dịp thiết đãi bạn bè phương xa, để vị hoa đu\r\nđủ đăng đắng, các loại rau, quả ngọt bùi tựa tình người, tình đất, núi sẽ khiến\r\nthực khách ăn một lần thưởng thức sẽ nhớ mãi không quên./.

Với các nguyên liệu khác từ ngọn ban, quả cà, củ xả, gừng,\r\nớt, lá chua chát thì đều có sẵn trong vườn hoặc quanh nhà, đặc biệt các loại\r\nrau này thường không bị sâu bệnh do đó không cần phun thuốc hoá học mà rau vẫn\r\nrất xanh tốt, tươi ngon và an toàn.

Sau khi làm sạch các nguyên liệu thì cho riêng hai loại là\r\nrau sắn và hoa đu đủ vò nát trong nước có ngâm một chút muối rồi mới bắc lên\r\nbếp luộc cho ra bớt nhựa. Sau khi luộc xong thì vò một lần nữa rồi đem thái nhỏ\r\nvà trộn với các gia vị như tỏi, xả, ớt, lạc rang giã nhỏ, bột canh và mì chính.

Có thể nói, nộm hoa đu đủ lá sắn không phải là món ăn cao\r\nlương mỹ vị, cũng không phải là món ăn coi trọng hình thức nhưng đòi hỏi người\r\nchế biến phải rất cầu kỳ, tỉ mỉ, đó cũng chính là đặc trưng của món ăn giản dị\r\nmà dân giã này. Bên cạnh đó thì món nộm hoa đu đủ lá sắn rất dễ chinh phục\r\nngười ăn bởi mùi vị thơm ngon lạ miệng, cùng sự kết hợp ăn ý của các nguyên\r\nliệu tạo cảm giác nồng ấm như mảnh đất chân núi người Lào định cư.

Thế mới biết từ thiên nhiên vốn có rất nhiều nguyên liệu để\r\ntạo ra những món ăn thơm ngon và không kém phần có lợi cho sức khỏe, song quan\r\ntrọng hơn cả là cách con người vận dụng, tìm tòi, sáng tạo vào đời sống để có\r\nthể đổi món, cũng như tạo cảm giác ngon miệng hơn trong những bữa cơm quây quần\r\nbên gia đình và người thân hay có dịp thiết đãi bạn bè phương xa, để vị hoa đu\r\nđủ đăng đắng, các loại rau, quả ngọt bùi tựa tình người, tình đất, núi sẽ khiến\r\nthực khách ăn một lần thưởng thức sẽ nhớ mãi không quên./.